Zigot (spermle yumurtanın birleştirilmesi) aşamasından, doğuma hazır bir bebek hâline gelinceye kadarki süreçte, sayısız işleme bağlı uzuvların oluşumu, hızlı ve hatasız bir şekilde gerçekleştirilir.
Bu uzuvlar arasında yüz ayrı bir öneme sahiptir. Bebeğin yüz kısmı, anne karnında 4. haftadan itibaren şekillenmeye başlar, 8. hafta sonunda genel hatlarıyla belirir ve yüzdeki yapılar arasındaki ahengin matematik ifadesi olan altın oran (yüz genişliği/gözbebekleri, alın genişliği/burun boyu arasındaki oran gibi) ölçülebilir ve gözlenebilir hâle gelir.
Hamileliğin dördüncü hafta başlarında yüz taslağı (yüzün olgunlaşmamış, ilk şekli), ağzın ilk hâli olan stomodeum etrafında görülür. Yüz taslağında 5 adet çıkıntı-tümsek dikkat çeker. Bunlar; alın-burun (frontonazal), iki üst çene (maksiller) ve iki alt çene (mandibular) çıkıntılarıdır. Alın-burun çıkıntısından alın, burun sırtı ve tepesi; üstçene çıkıntılarından üst çene, üst dudak ve üst yanak yaratılır. Alt çene çıkıntılarından alt çene, alt dudak ve alt yanak inşa edilir. Üst çene çıkıntılarından oluşan damak raflarının kaynaştırılmasıyla sert ve yumuşak damak yaratılır. Üst çene çıkıntılarının genetik veya çevre kaynaklı bir hasar neticesi tam kaynaşamaması durumunda yarık damak ve yarık dudak anomalileri oluşabilir.
Burun çıkıntıları, dördüncü haftanın sonunda ilk alın taslağının dış kenarında görülmeye başlar. Bu yapı, zamanla düzleştirilir ve çukurlaştırılır. Bu çukur etrafında iç ve dış burun çıkıntıları teşekkül eder. Dış burun çıkıntılarından burun kanatları, iç çıkıntılardan burun deliklerini birbirinden ayıran kemik ve kıkırdak perde-duvar yaratılır. Burun çukurları ise burun deliklerine dönüştürülür.
Yüzümüzde alın, ethmoid ve elmacık kemiği içindeki hava boşluklarının (paranazal sinüsler) bir kısmı doğuma yakın, bir kısmı da doğumdan sonra inşa edilir. Bunlar burun boşluğunun kemik içlerine olan uzantılarıdır.
Başlangıçta boyun seviyesinde olan kulaklar, şakak civarında bulunan gözler normal yerlerine beşinci hafta sonlarında alt çene yaratılırken getirilir. Koklama-görme-tat alma ve duyma uzuvları, yüz ve yakın çevresinde yaratılır.
Yüzü oluşturan parça ve bölgeler, bütün insanlarda aynı olmasına rağmen, hiçbir insanın yüzünün bir diğerine tam benzememesi bir mu’cizedir. Bediüzzaman Hazretleri şu ifadeleriyle buna dikkat çeker: “Eğer gözün varsa, insanın sîmasına bak, gör ki; zaman-ı Âdem’den şimdiye kadar, belki ebede kadar, bu küçük sîmada, a’zâ-yı esasîde ittifak ile beraber, herbir sîma, umum sîmalara nisbeten, herbirisine karşı birer alâmet-i farikası var olduğu kat’iyyen sabittir. Bunun için herbir sîma, ayrı bir kitabtır.” (Hüccetullahü’l Bâliga Risalesi, Üçüncü Hüccet)
Yüzün yaratılış safhalarında, şekilsiz bir et parçasına estetik olarak mükemmel bir suret verilir. Kirpiklerin kıvrımından, burun ve dudaklara kadar ince bir işçilikle işlenmiş bir bebek yüzü yaratılır. İnsan yüzünün yaratılış safhalarındaki güzellikler, Rabb’imizin güzel isimlerinin tecellilerinden birer numunedir. Asıl güzel O’dur (celle celâluhu). Yaratılışlar, güzel simalar ve ruhlar, ancak O’nun (celle celâluhu) bir emridir. Üstad Necip Fazıl’ın ifadesiyle yüzümüzü çizen Sanatkâr ne kadar güzel ve ne kadar kudretlidir… Âdeta yüzümüzdeki her bir çizgi, eğim ve tümsek Tevhid kaleminden birer satırdır. Kaşımız ve kirpiklerimiz olmasaydı gözlerimizi ne korurdu? Kulaklarımızla gözlerimiz yer değiştirseydi ne korkunç ve korunaksız bir hâl alırdık. Dişlerimiz ve dilimiz ağzımıza konmasaydı nasıl yer ve nasıl tadardık hiç düşündük mü?
Kaynaklar
– Keith L. Moore and T.V.N. Persaud. The Developing Human- Clinically oriented Embriyology. 6.İngilizce baskıdan çeviri, Çeviri editörleri: Yıldırım M., Okar İ., Dalçık H. İstanbul, 2002. Nobel Tıp Kitabevleri
– Şeftalioğlu A. Genel ve Özel İnsan Embriyolojisi, 3. Baskı, Genel Dağıtım Tıp&Teknik; Yayıncılık. Ankara
– T.W.Sadler, Ph.D. Langman’s Medical Embriyology. Lipincott Williams&Wilkins.9.; Baskıdan çeviri. Çeviri editörü: Başaklar C.A. Palme Yayınları. Ankara, 2005.
